Tăng cường nguồn lực cho các quỹ khởi nghiệp sáng tạo

Không ít starup thất bại vì thiếu vốn

Theo Cục Khởi nghiệp và Doanh nghiệp công nghệ (Bộ Khoa học và Công nghệ), trong những năm gần đây, hệ sinh thái khởi nghiệp (startup) công nghệ tại Việt Nam đã phát triển mạnh mẽ, trở thành điểm sáng thu hút sự quan tâm từ các nhà đầu tư trong và ngoài nước.

Tính đến năm 2024, Việt Nam có hơn 3.800 doanh nghiệp startup, với tổng vốn đầu tư lên đến 1,2 tỷ USD. Đặc biệt, các lĩnh vực như công nghệ tài chính (fintech), trí tuệ nhân tạo (AI), thương mại điện tử và blockchain đang ghi nhận tốc độ tăng trưởng vượt bậc, khẳng định tiềm năng to lớn của thị trường đổi mới sáng tạo.

Tuy nhiên, cùng với những thành tựu đã đạt được, hoạt động khởi nghiệp tại Việt Nam Nam cũng gặp nhiều khó khăn khi con số startup thất bại trong vòng 5 năm đầu có giai đoạn lên tới 80 - 90%.

Doanh nghiệp khởi nghiệp còn gặp nhiều khó khăn về nguồn vốn. Ảnh minh hoạ

Nguyên nhân của những thất bại này không chỉ đến từ nội tại doanh nghiệp mà còn đến từ tác động của thị trường, chính sách hỗ trợ… Trong đó, có các khó khăn về nguồn vốn khi mà số lượng các quỹ đầu tư mạo hiểm quy mô lớn và chuyên sâu ở Việt Nam còn khá khiêm tốn.

Thậm chí, nhiều nhà đầu tư trong nước tỏ ra e ngại khi rót vốn vào các lĩnh vực công nghệ cao và mới nổi do thiếu kinh nghiệm và sự hiểu biết sâu sắc về các mô hình kinh doanh mới; các quy định về đầu tư nước ngoài ở Việt Nam còn phức tạp nên khó huy động các nhà đầu tư nước ngoài.

Khả năng tiếp cận tín dụng của các startup cũng rất hạn chế do các ngân hàng thương mại thường e ngại trước rủi ro cao và yêu cầu tài sản đảm bảo. Nhiều startup phải phụ thuộc vào nguồn vốn cá nhân hoặc vay mượn từ gia đình, bạn bè, dẫn đến sự hạn chế về quy mô và tầm nhìn phát triển; các startup Việt Nam thường bị định giá thấp hơn so với tiềm năng thực sự do thiếu sự cạnh tranh giữa các nhà đầu tư và môi trường kinh doanh còn nhiều bất ổn.

Có thể thấy, mặc dù khởi nghiệp đổi mới sáng tạo đã trở thành “chìa khóa” thúc đẩy kinh tế, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia và lan tỏa tinh thần sáng tạo trong xã hội. Tuy nhiên, để các doanh nghiệp khởi nghiệp có thể đi xa và bền vững, vai trò của các quỹ hỗ trợ khởi nghiệp là vô cùng quan trọng. Thực tế, nhiều quỹ hỗ trợ đang gặp khó khăn về nguồn lực, đòi hỏi những giải pháp kịp thời để tăng cường tiềm lực tài chính, tạo bệ phóng vững chắc cho các startup.

Tăng đầu tư cho khởi nghiệp

Trao đổi với phóng viên Báo Công Thương về vấn đề trên, ông Phạm Hồng Quất, Cục trưởng Cục Khởi nghiệp và Doanh nghiệp công nghệ (Bộ Khoa học Công nghệ) cũng cho rằng, có không ít doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo đang ‘khát’ vốn ở giai đoạn tăng tốc và thương mại hóa sản phẩm.

Tuy nhiên, việc tiếp cận vốn từ các quỹ hỗ trợ khởi nghiệp còn gặp nhiều khó khăn do thiếu cơ chế kết nối cùng với việc nhiều nhà đầu tư lo ngại rủi ro. Điều này không chỉ kìm hãm sự phát triển của các doanh nghiệp trẻ mà còn hạn chế khả năng thương mại hóa các sản phẩm, dịch vụ sáng tạo, vốn là yếu tố sống còn để doanh nghiệp khởi nghiệp vươn ra thị trường quốc tế.

"Để tháo gỡ những nút thắt này, Bộ Khoa học và Công nghệ đã và đang triển khai nhiều giải pháp đồng bộ, nhằm tăng cường nguồn lực và hiệu quả hoạt động của các quỹ hỗ trợ khởi nghiệp. Trước hết, ông Phạm Hồng Quất nhấn mạnh đến việc khuyến khích thu hút vốn tư nhân, nhất là từ các tập đoàn lớn, các quỹ đầu tư trong và ngoài nước. Đây là nguồn lực quan trọng để đa dạng hóa dòng tiền và giảm phụ thuộc vào ngân sách nhà nước", ông Phạm Hồng Quất cho hay.

Cũng theo ông Phạm Hồng Quất, việc kêu gọi vốn xã hội hóa sẽ không chỉ tăng nguồn lực cho quỹ, mà còn tạo điều kiện cho các startup có thêm cơ hội tiếp cận các quỹ đầu tư chuyên nghiệp, có kinh nghiệm và sẵn sàng đồng hành dài hạn.

Thực tế tại nhiều quốc gia phát triển cho thấy, nhiều quỹ đầu tư mạo hiểm tư nhân có khả năng nhìn nhận và đánh giá tiềm năng của startup tốt, từ đó giúp các doanh nghiệp non trẻ tăng cơ hội thành công trên thị trường.

Bên cạnh đó, một trong những giải pháp quan trọng khác là hoàn thiện hành lang pháp lý. Bộ Khoa học và Công nghệ đang phối hợp với các bộ, ngành liên quan để rà soát, sửa đổi và bổ sung các chính sách liên quan đến đầu tư mạo hiểm, quỹ hỗ trợ khởi nghiệp. “Chúng tôi sẽ đề xuất cơ chế chia sẻ rủi ro, giảm thiểu thủ tục hành chính, tạo môi trường pháp lý thông thoáng để nhà đầu tư yên tâm tham gia”, ông Quất cho biết.

Ông Phạm Hồng Quất, Cục trưởng Cục Khởi nghiệp và Doanh nghiệp công nghệ (Bộ Khoa học và Công nghệ). Ảnh: Bộ Khoa học và Công nghệ

Một điểm sáng nữa trong việc thu hút nguồn vốn cho hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo của Việt Nam chính là các chương trình, đề án lớn đã và đang phát huy hiệu quả rõ rệt.

Đơn cử như Techfest (Ngày hội khởi nghiệp đổi mới sáng tạo quốc gia) được tổ chức thường xuyên không chỉ là sân chơi kết nối mà còn trở thành “bệ phóng” đưa các ý tưởng sáng tạo tiềm năng đến gần hơn với các nhà đầu tư. Hay như Đề án 844 với nhiều hỗ trợ cho doanh nghiệp khởi nghiệp cũng đã được triển khai quyết liệt, góp phần khơi thông nguồn lực cho các quỹ.

Ông Phạm Hồng Quất cho biết thêm, Bộ Khoa học và Công nghệ sẽ tiếp tục tập trung xây dựng hệ sinh thái kết nối đa chiều, nơi các startup, nhà đầu tư và các quỹ hỗ trợ có thể gặp gỡ, chia sẻ, cùng nhau phát triển.

“Chúng tôi muốn xây dựng một mạng lưới quỹ hỗ trợ khởi nghiệp đủ mạnh, có năng lực đầu tư và đồng hành lâu dài với doanh nghiệp. Điều này sẽ giúp các startup Việt Nam không chỉ tồn tại mà còn vươn lên mạnh mẽ, cạnh tranh sòng phẳng với các doanh nghiệp trong khu vực và quốc tế”, ông Quất nhấn mạnh.