Sản phẩm OCOP Bắc Kạn: Khi tinh hoa bản địa không chỉ ở lại sau luỹ tre làng

Từ sàn thương mại điện tử đến xuất khẩu ra nước ngoài

Từng được biết đến là một tỉnh miền núi thuần nông, tỉnh Bắc Kạn đang bước vào thời kỳ chuyển mình mạnh mẽ một phần nhờ Chương trình Mỗi xã một sản phẩm (OCOP). Trên hành trình đó, những “món quà” của núi rừng như miến dong Na Rì, rượu men lá Bằng Phúc, tinh bột nghệ nếp đỏ Tân Thành… đã không còn dừng lại trong thúng mủng chợ phiên mà đang được đóng gói chuyên nghiệp, truy xuất nguồn gốc, bày bán trên các sàn thương mại điện tử và thậm chí là xuất khẩu.

Bắc Kạn có 245 sản phẩm OCOP (Ảnh: Cổng Thông tin điện tử Bắc Kạn)

Theo UBND tỉnh Bắc Kạn, đến cuối năm 2024, tỉnh đã có 245 sản phẩm OCOP được công nhận, trong đó có 4 sản phẩm đạt chuẩn 5 sao quốc gia, 21 sản phẩm 4 sao, và 220 sản phẩm 3 sao. Những con số này không chỉ phản ánh nỗ lực chuẩn hóa mà còn mở ra cánh cửa thương mại cho nông sản vùng cao. Bên cạnh việc tiêu thụ trực tiếp, sản phẩm còn được đưa lên các sàn thương mại điện tử.

Chị Nông Thị Phương Đông, chủ cửa hàng nông sản sạch Phương Đông (TP. Bắc Kạn) chia sẻ: “Trong hai năm qua, hơn 60% doanh thu đến từ các đơn hàng trực tuyến. Bán hàng trên Zalo, Facebook, TikTok giúp tôi tiết kiệm chi phí, tiếp cận khách hàng ở tận Đà Nẵng, TP.HCM.”

Việc sử dụng hình thức video có kịch bản, livestream chuyên nghiệp đang giúp các chủ thể kể được câu chuyện sản phẩm một cách sống động. Không chỉ là bán hàng, đó là lan tỏa văn hóa. Các sản phẩm như miến, gạo nếp, rượu men lá, thịt lợn bản địa… ngày càng được biết đến rộng rãi nhờ chuyển đổi số và ứng dụng thương mại điện tử.

Không dừng ở bán hàng online, nhiều chủ thể còn tiếp cận giải pháp công nghệ như mã QR, truy xuất nguồn gốc iTrace247. Đây là công cụ giúp chứng minh chất lượng, chống hàng giả, đồng thời là “cầu nối niềm tin” giữa người bán và người mua.

HTX Yến Dương (Ba Bể) là một ví dụ điển hình. Giám đốc Ma Thị Ninh cho biết HTX đã thực hiện đầy đủ quy trình từ viết mô tả hấp dẫn, xử lý đơn hàng, chăm sóc khách hàng đến khuyến mãi. Tất cả đều nhằm mục tiêu xây dựng thương hiệu số bài bản.

Tuy nhiên, thực tế cho thấy nhiều chủ thể OCOP tại Bắc Kạn vẫn còn hạn chế về kỹ năng số, marketing, vận hành gian hàng TMĐT, bao bì nhãn mác thiếu thông tin, chưa có mã vạch, truy xuất… Đây chính là “điểm nghẽn” mà Bắc Kạn đang quyết liệt tháo gỡ.

Hiệu quả cao từ liên kết “3 nhà”

Điểm sáng lớn nhất trong hành trình OCOP Bắc Kạn chính là sự chủ động của chính quyền trong công tác hỗ trợ và xúc tiến thương mại; sự nỗ lực của doanh nghiệp và tinh thần không ngừng vươn lên của người nông dân. Theo đó, tỉnh đã ban hành Quyết định số 28/2022/QĐ-UBND về xây dựng và thực hiện chương trình xúc tiến thương mại; ban hành quy chế quản lý 21 điểm giới thiệu và bán sản phẩm OCOP khắp các địa phương. Đây vừa là không gian thương mại, vừa là nơi quảng bá văn hóa bản địa.

Theo Sở Công Thương tỉnh Bắc Kạn, tỉnh đã triển khai đồng bộ các hoạt động xúc tiến trong và ngoài nước, kết hợp cả phương thức truyền thống và nền tảng số. Các tuần lễ OCOP, hội chợ tại TP.HCM, Hà Nội, Thái Nguyên… đã giúp hàng trăm lượt sản phẩm vươn ra thị trường. Đặc biệt, nhiều sản phẩm đã được trưng bày tại hội chợ ở Hàn Quốc, Nhật Bản.

Bên cạnh đó đó không thể không nhắc đến các doanh nghiệp tiên phong như HTX Tài Hoan (Na Rì) – nơi sản xuất miến dong đạt chuẩn OCOP 5 sao và là sản phẩm đầu tiên của Bắc Kạn xuất khẩu sang Cộng hòa Séc. Giám đốc Nguyễn Thị Hoan chia sẻ: “Để có 5 sao quốc gia, HTX không chỉ đổi mới công nghệ mà còn thay đổi tư duy sản xuất từ gốc”.

Công ty CP Dược liệu Bắc Hà sở hữu 3 sản phẩm dược liệu OCOP 5 sao như Vicumax nano curcumin. Để đạt được điều đó, công ty đã đầu tư đồng bộ: nhà xưởng hiện đại, máy móc công nghệ cao, vùng trồng chuẩn hóa, bao bì đạt chuẩn quốc tế và đăng ký sở hữu trí tuệ.

HTX Nông nghiệp Tân Thành đã bao tiêu cho 428 hộ dân, sản lượng tinh bột nghệ đạt 5.700 tấn/năm, xây dựng quy trình sản xuất khép kín, sản phẩm được bảo hộ sở hữu trí tuệ và đạt OCOP 4 sao.

Ngoài ra, tỉnh cũng tích cực hỗ trợ truy xuất nguồn gốc cho 10 doanh nghiệp trong năm 2024, giúp sản phẩm dễ dàng tiếp cận các hệ thống siêu thị, trung tâm thương mại lớn.

Bắc Kạn còn có 4 sản phẩm được cấp chỉ dẫn địa lý (miến dong, hồng không hạt, quýt, vịt bầu cổ xanh) và 5 sản phẩm được bảo hộ nhãn hiệu tập thể như gạo Khẩu Nua Lếch, chè Shan Tuyết Bằng Phúc, gạo nếp Tài Ba Bể… Tất cả đang được cập nhật thường xuyên trên website thương mại điện tử ngành Công Thương tỉnh, giúp tăng khả năng kết nối cung cầu, minh bạch thông tin thị trường.

Sau mỗi sản phẩm OCOP là câu chuyện của mồ hôi, khát vọng và cả sự dấn thân. “Tôi chưa từng nghĩ có ngày rượu men lá của HTX mình lại xuất hiện ở Tokyo”, chị Nông Thị Tâm – Giám đốc HTX Thanh Tâm xúc động nói. Không chỉ riêng chị, hàng trăm chủ thể OCOP khác cũng đang âm thầm góp sức viết tiếp hành trình “lội ngược dòng” cho sản phẩm vùng cao.

OCOP Bắc Kạn không đơn thuần là nông sản, mà là thương hiệu, là giá trị văn hóa – được nhào nặn từ bàn tay, công nghệ và cả một hệ sinh thái đồng hành: từ chính sách nhà nước, HTX, doanh nghiệp đến nền tảng số.