Hợp tác xã: Cầu nối sản xuất trong xây dựng nông thôn mới

Đổi mới mô hình hợp tác xã, hướng tới kinh tế tuần hoàn và chuyển đổi số

Trong hơn một thập kỷ triển khai Chương trình mục tiêu Quốc gia về xây dựng nông thôn mới, hợp tác xã đã khẳng định vị thế là lực lượng nòng cốt, giúp tổ chức sản xuất, liên kết tiêu thụ sản phẩm và thúc đẩy phát triển kinh tế ở khu vực nông thôn.

Theo báo cáo mới nhất của Cục Kinh tế hợp tác và Phát triển nông thôn (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), đến tháng 3/2025, cả nước có 22.046 hợp tác xã nông nghiệp, tăng 2.161 hợp tác xã so với cuối năm 2022. Trong đó, hơn 14.600 hợp tác xã hoạt động hiệu quả, đặc biệt, 4.523 hợp tác xã tham gia vào chuỗi liên kết sản xuất, tiêu thụ nông sản bền vững, giúp ổn định đầu ra cho thành viên và người dân.

Ông Trần Quốc Nam, Giám đốc Hợp tác xã Nông sản sạch Tiên Phong (huyện Mê Linh, Hà Nội) cho biết: "Tham gia hợp tác xã giúp nông dân không còn bị ép giá đầu ra, được tập huấn kỹ thuật sản xuất VietGAP, nông sản có chứng nhận OCOP nên giá bán tăng 30-40%. Thu nhập bình quân của thành viên đạt 7-8 triệu đồng/người/tháng".

Ở nhiều tỉnh thành khác, hợp tác xã cũng chính là cầu nối giữa nông dân và thị trường. Tại tỉnh Bắc Giang, với trên 300 hợp tác xã nông nghiệp, các sản phẩm chủ lực như vải thiều, gà đồi, mỳ Chũ… đều được tiêu thụ thông qua hệ thống hợp tác xã, giúp người dân ổn định sản xuất.

Người dân chăm sóc vải thiều Lục Ngạn - Bắc Giang. Ảnh: Minh Tuấn

Không chỉ đơn thuần là tổ chức sản xuất, nhiều hợp tác xã hiện nay còn chủ động áp dụng công nghệ cao, chuyển đổi số trong quản lý và sản xuất, đồng thời chuyển dịch sang mô hình kinh tế tuần hoàn, phát triển sản phẩm OCOP đặc trưng.

Theo thống kê của Liên minh Hợp tác xã Việt Nam, đến cuối năm 2024, cả nước có 2.513 hợp tác xã nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao và chuyển đổi số, tăng 25% so với năm 2023. Đặc biệt, có hơn 2.100 hợp tác xã tham gia thực hiện các sản phẩm OCOP đạt từ 3 sao trở lên, tạo giá trị gia tăng cao cho nông sản.

Ông Nguyễn Minh Hải, Giám đốc Hợp tác xã Trà Thảo Mộc Quỳnh Nhai (Sơn La) cho biết: "Chúng tôi xây dựng vùng nguyên liệu hữu cơ, chế biến sâu và bán hàng trực tuyến qua sàn thương mại điện tử. Nhờ đó, doanh thu của hợp tác xã tăng gấp đôi chỉ sau 2 năm, giúp gần 100 hộ thành viên thoát nghèo bền vững".

Ngoài ra, nhiều hợp tác xã nông nghiệp còn tham gia bảo vệ môi trường, phát triển du lịch nông thôn, xây dựng cảnh quan xanh - sạch - đẹp, góp phần quan trọng vào bộ tiêu chí nông thôn mới nâng cao, kiểu mẫu.

Động lực then chốt phát triển kinh tế nông thôn bền vững

Sự phát triển mạnh mẽ của các hợp tác xã đã và đang góp phần quan trọng vào việc thực hiện thành công Chương trình mục tiêu Quốc gia xây dựng nông thôn mới. Đến nay, cả nước có trên 77% số xã đạt chuẩn nông thôn mới, trong đó vai trò của hợp tác xã trong tổ chức sản xuất, liên kết tiêu thụ và nâng cao thu nhập được đánh giá rất rõ nét.

Tại Quảng Ninh, Hợp tác xã Tuyền Hiền (xã Quảng Tân, huyện Đầm Hà) nổi tiếng với thương hiệu gà bản Đầm Hà, hiện là sản phẩm OCOP 3 sao và được UBND tỉnh Quảng Ninh tôn vinh là sản phẩm nông nghiệp tiêu biểu tỉnh Quảng Ninh năm 2021đã giúp hàng trăm hộ dân có thu nhập ổn định từ 8-10 triệu đồng/tháng.

Anh Lê Văn Duy, thành viên hợp tác xã chia sẻ: "Nhờ hợp tác xã bao tiêu sản phẩm và hỗ trợ kỹ thuật, đàn gà của gia đình tôi phát triển tốt, thu nhập tăng gấp 3 lần so với trước. Chúng tôi cũng tham gia các hoạt động bảo vệ môi trường, giữ gìn cảnh quan nông thôn sạch đẹp”.

Gà bản Đầm Hà có màu lông sặc sỡ, bắt mắt, chất lượng thịt thơm ngon. Ảnh: Quang Dũng

Tương tự, tại tỉnh Nam Định, Hợp tác xã dịch vụ nông nghiệp Nghĩa Hưng tích cực tham gia xây dựng tuyến đường hoa, thu gom rác thải hữu cơ làm phân bón, giữ vệ sinh môi trường khu dân cư. Các thành viên hợp tác xã đều có mức thu nhập ổn định, giúp xã Nghĩa Hưng sớm đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao vào cuối năm 2024.

Thực tế cho thấy, hợp tác xã đang từng bước khẳng định vai trò trung tâm trong phát triển nông nghiệp và xây dựng nông thôn mới bền vững. Tuy nhiên, để hợp tác xã phát triển thực sự hiệu quả, cần tiếp tục hoàn thiện khung pháp lý, đẩy mạnh hỗ trợ vốn, đất đai và đào tạo nhân lực.

Đồng thời, cần tăng cường hỗ trợ chuyển đổi số, ứng dụng công nghệ cao và mở rộng thị trường tiêu thụ cho các hợp tác xã. Đặc biệt, cần nhân rộng các mô hình hợp tác xã kiểu mới, liên kết chuỗi giá trị nông sản, phát triển kinh tế tuần hoàn, gắn với bảo vệ môi trường và xây dựng nông thôn mới nâng cao, kiểu mẫu.