Vai trò, trách nhiệm của người làm báo

Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh - người sáng lập và dìu dắt, người thầy của báo chí cách mạng Việt Nam khẳng định: "Nói đến báo chí trước hết phải nói đến những người làm báo chí". Người nhấn mạnh: “Làm báo thì chính trị phải đi đầu. Chính trị đúng thì đường lối mới đúng”. “Cán bộ báo chí cũng là chiến sĩ cách mạng. Cây bút, trang giấy là vũ khí sắc bén của họ”. Đặc biệt, để rèn luyện, nâng cao năng lực của các nhà báo, Người căn dặn: “Muốn tiến bộ, muốn viết hay thì phải cố gắng học hỏi, ra công rèn luyện”.

Quán triệt quan điểm của Chủ tịch Hồ Chí Minh, theo ông Hồ Quang Lợi trong quá trình lãnh đạo báo chí phục vụ sự nghiệp cách mạng, Đảng và Nhà nước ta luôn coi trọng việc rèn luyện phẩm chất, năng lực của đội ngũ người làm báo, coi đây là yêu cầu quyết định đối với vai trò và hiệu quả của nền báo chí cách mạng Việt Nam.

Thực tiễn 100 năm xây dựng và phát triển, ông Hồ Quang Lợi cho hay, báo chí cách mạng Việt Nam luôn gắn liền với quá trình rèn luyện phẩm chất chính trị và năng lực nghề nghiệp của đội ngũ những người làm báo.

Phẩm chất của người làm báo là phẩm chất chính trị và đạo đức nghề nghiệp, bao gồm các yếu tố: Yêu Tổ quốc, gắn bó với nhân dân; trung thành với lý tưởng của Đảng Cộng sản, nỗ lực phấn đấu vì sự nghiệp của Đảng, của dân tộc, vì lợi ích của đất nước và nhân dân; trung thực, công tâm, yêu nghề và xả thân vì nghề. Năng lực của người làm báo là năng lực chuyên môn, bản lĩnh nghề nghiệp, kỹ năng tác nghiệp.

Hiện nay, trước sự phát triển như vũ bão của internet và mạng xã hội và trước đòi hỏi ngày càng cao của công chúng cũng như yêu cầu của công tác lãnh đạo, chỉ đạo, quản lý báo chí, ông Hồ Quang Lợi cho rằng, việc rèn luyện phẩm chất, năng lực của đội ngũ người làm báo Việt Nam ngày càng trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết.  Điều đó đặt lên vai người làm báo Viêt Nam một trách nhiệm xã hội nặng nề và nghĩa vụ công dân cao cả. Đồng thời, đòi hỏi người làm báo phải có phẩm chất, đạo đức nghề nghiệp trong sáng, bản lĩnh, trình độ nghề nghiệp vững vàng.

Xác định rõ trách nhiệm chính trị của người làm báo

Để nâng cao phẩm chất và năng lực của người làm báo Việt Nam trong tình hình mới, thời gian tới, ông Hồ Quang Lợi chỉ rõ, trong tình hình hiện nay, các cấp ủy đảng, các cơ quan báo chí, các cấp Hội Nhà báo cần quán triệt đầy đủ, sâu sắc hơn nữa nguyên tắc Đảng lãnh đạo tuyệt đối và toàn diện đối với hoạt động báo chí.

Đồng thời, tăng cường cơ chế phối hợp giữa cơ quan chức năng, Hội Nhà báo Việt Nam trong công tác chỉ đạo, quản lý hoạt động báo chí và người làm báo; xác định rõ trách nhiệm chính trị của báo chí và người làm báo là góp phần đắc lực vào việc hình thành dư luận xã hội lành mạnh, xây dựng bản lĩnh, trí tuệ, tâm hồn, khí phách con người Việt Nam trong thời kỳ mới, góp phần cổ vũ và tạo ra sức mạnh toàn dân tộc.

Bên cạnh đó, thông tin trên báo chí phải có tính thời sự cao, lành mạnh, thiết thực, vừa có tính chiến đấu, vừa có tính nhân văn, định hướng tư tưởng, kiên quyết loại bỏ những thông tin ảnh hưởng tiêu cực đến đời sống xã hội.

Tạo ra một môi trường xã hội vừa dân chủ, vừa kỷ cương, với hệ thống luật pháp vững chắc để nhà báo hàng nghề đúng pháp luật và được pháp luật bảo vệ.  Người làm báo và cơ quan báo chí phải thực sự trở thành cầu nối giữa nhân dân với Đảng, nhà nước; là diễn đàn xã hội rộng rãi để phát huy dân chủ, phát huy những giá trị văn hoá tiến bộ, hiện đại, giàu bản sắc dân tộc.

Ngoài ra, báo chí phải dựa vào quần chúng, tạo điều kiện để quần chúng tham gia, giám sát, đánh giá hiệu quả của báo chí, coi báo chí là phương tiện để quần chúng thực hiện quyền được thông tin, quyền tự do ngôn luận đúng pháp luật.  Đặc biệt, coi trọng vấn đề đạo đức báo chí. Mỗi cơ quan báo chí, trên cơ sở 10 điều quy định đao đức nghề nghiệp người làm báo, có thể ban hành những quy định riêng phù hợp với đặc thù của cơ quan mình.

Tiếp tục đẩy mạnh việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh, gắn với việc thực hiện nghiêm Luật Báo chí và 10 điều quy định đạo đức nghề nghiệp người làm báo; phối hợp chặt chẽ với các ban, ngành chức năng tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, nâng cao tính hiệu lực của hội đồng xử lý vi phạm đạo đức nghề báo, kịp thời khen thưởng những gương tốt, điển hình tiên tiến, đồng thời ngăn chặn, xử lý nghiêm các sai phạm.

Bên cạnh đó, các cơ quan báo chí tích cực xây dựng và phát triển theo hướng đa phương tiện. Kịp thời cập nhật kiến thức mới, ứng dụng thành tựu công nghệ truyền thông thế hệ mới trong các khâu của hoạt động báo chí; không ngừng đổi mới, cải tiến nâng cao chất lượng, hiệu quả các loại hình, sản phẩm báo chí, tăng sức cạnh tranh. Xây dựng lực lượng báo chí, truyền thông đủ mạnh để đấu tranh có hiệu quả với những luồng thông tin xấu, độc, vươn lên làm chủ dư luận xã hội.

Mặt khác, theo ông Hồ Quang Lợi, cần gắn việc xây dựng văn hóa báo chí, đạo đức làm nghề với kinh tế báo chí, tức là điều kiện cơ bản để các nhà báo làm nghề. Cũng như cần tạo một môi trường làm việc thuận lợi cho các cơ quan báo chí và các nhà báo tác nghiệp để các nhà báo yên tâm làm nghề, công hiến.   

Nguyên Phó Chủ tịch thường trực Hội Nhà báo Việt Nam Hồ Quang Lợi: Mỗi người làm báo, mỗi cơ quan báo chí đều có cách làm riêng của mình để phụng sự và tồn tại, vượt qua những thách thức trong kỷ nguyên số, áp lực tự quản, tự chủ về tài chính... Nhưng những nguyên tắc cơ bản, những giá trị phố quát, trong đó có giá trị đạo đức nghề nghiệp và pháp luật phải luôn được tuân thủ, thực hiện nghiêm túc. Một nền báo chí nhân văn là nền báo chí dựa trên nền tảng pháp luật và đạo đức cùng với tính chiến đấu, tính nhân văn của báo chí càng phải được đề cao.